Nieuwe onrechtmatige B2B-bedingen voor supermarktfranchises

In 2019 werd de Belgische B2B-wet aangenomen als onderdeel van het Wetboek van economisch recht (de “Belgische B2B-wet”). De Belgische B2B-wet bevat onder andere een aantal onrechtmatige contractbedingen om bedrijven te beschermen tegen bepaalde contractuele onevenwichten tussen professionele partijen (art. VI.91/1 en volgende Wetboek van economisch recht), te weten:

• een zwarte lijst van bedingen die altijd beschouwd worden als onrechtmatig;
• een grijze lijst van bedingen die vermoed worden onrechtmatig te zijn tenzij het tegendeel wordt bewezen;
• een algemeen verbod van kennelijk onrechtmatige bedingen.

In overeenstemming met de Belgische B2B-wet kunnen bijkomende onrechtmatige bedingen voor specifieke sectoren worden opgelegd. Aangezien (supermarkt)franchisenemers die actief zijn in de voedingsindustrie traditioneel een zwakke onderhandelingspositie hebben (door het bestaan van drie distributeurs die de markt controleren en het toegenomen gebruik van het franchisemodel), heeft het Koninklijk Besluit van 20 juni 2024 de volgende onrechtmatige bedingen toegevoegd voor voornoemde franchiseovereenkomsten:

Zwarte lijst:

1. indien de franchisegever de leveringsplicht niet zou naleven, weigeren de franchisenemer schadeloos te stellen of het recht van de franchisenemer om zich bij derden te bevoorraden ontzeggen of onnodig beperken, (bv. laattijdige leveringen, levering van onjuiste hoeveelheden, ruime definities van overmacht voor niet-conforme leveringen, leveringstermijn als indicatieve termijn, schadebedingen indien de franchisenemer zich bij derden bevoorraadt),
2. de franchisenemer verbieden om gedurende de opzegtermijn of de termijn van een niet-concurrentiebeding voorbereidingen te treffen of onderhandelingen te beginnen voor de ontwikkeling van een nieuwe activiteit,
3. de franchisenemer verplichten meer dan 50% van de kosten te dragen van de door de franchisegever opgelegde promotieacties,
4. exclusieve bevoegdheid opleggen van de rechter van de maatschappelijke zetel van de franchisegever en/of een rechter in een ander taalgebied dan dat van de franchisenemer.

Grijze lijst:

1. een kennelijk onredelijke forfaitaire waardering bepalen van het handelsfonds of de aandelen van de franchisenemer (optie- of voorkooprecht van de franchisegever),
2. de franchisenemer verplichten gedurende twaalf maanden een verlieslatende onderneming uit te baten zonder een opzegtermijn van maximaal vier maanden in acht te nemen, zonder bijkomende vergoeding,
3. de franchisegever toestaan de franchise te beëindigen met een uitdrukkelijke ontbindend beding (bv. beëindiging binnen 48 uur wanneer de franchisegever aanzienlijke langetermijninvesteringen heeft gedaan).

Onrechtmatige bedingen zijn verboden en nietig, maar de franchiseovereenkomst blijft bindend indien ze zonder de onrechtmatige bedingen kan blijven voortbestaan. Aangezien de nieuwe B2B-regels zijn ontwikkeld als reactie op het veel voorkomende gebruik van deze (toekomstige) oneerlijke praktijken, zal het Koninklijk Besluit een grote impact hebben op de bestaande voedingssector.

Deze nieuwe B2B-regels treden in werking op (i) 1 januari 2025 voor supermarktfranchiseovereenkomsten die na deze datum worden gesloten, hernieuwd of gewijzigd en (ii) 1 mei 2025 voor alle reeds bestaande supermarktfranchiseovereenkomsten.

Belangrijk om te vermelden is dat (supermarkt)franchiseovereenkomsten reeds onderworpen waren aan precontractuele informatieverplichtingen, namelijk de verplichte uitwisseling van de ontwerp-overeenkomst en een precontractueel informatiedocument ten minste één maand vóór het sluiten van de overeenkomst. Indien voornoemde documenten niet tijdig werden uitgewisseld, kan de franchisenemer de nietigheid van de franchiseovereenkomst vorderen tot twee jaar na het sluiten ervan.

Aarzel niet om contact op te nemen met EY Law als u nog vragen hebt over de verplichte B2B-regeling, commerciële strategieën voor handelstussenpersonen of precontractuele informatieverplichtingen.